بات چیست؟

بات‌ها برنامه‌های خودکاری هستند که برای انجام وظایف تکراری و خودکار طراحی شده‌اند. این برنامه‌ها می‌توانند به طور مثبت یا منفی عمل کنند؛ از کاربردهای مفید مانند پاسخ‌گویی خودکار در چت‌ها تا تهدیدات امنیتی مانند بات‌های مخرب که برای حملات سایبری، سرقت داده‌ها، و ایجاد اختلالات در شبکه‌ها؛ در این مطلب با ما همراه باشید تا به بررسی بات، نحوه عملکرد، مزایا و معایب، انواع بات ها و نحوه جلوگیری از آسیب های بات های مخرب بپردازیم.

بات یعنی چه؟

بات (Bot) کوتاه‌شده‌ی واژه‌ی Robot است و در زبان فارسی به برنامه‌ها یا دستگاه‌هایی گفته می‌شود که به صورت خودکار وظایف خاصی را انجام می‌دهند. بات‌ها معمولاً برای انجام کارهایی که نیاز به تعامل سریع، ساده یا تکراری دارند، استفاده می‌شوند.

به طور کلی Bot به معنای برنامه‌ای خودکار است که وظایف مشخصی را به صورت مستقل و بدون دخالت مستقیم انسان انجام می‌دهد. در فضای نرم‌افزاری، بات‌ها معمولاً برای پاسخگویی، خودکارسازی وظایف، و تعامل با کاربران طراحی می‌شوند، مانند چت‌بات‌ها که در پلتفرم‌های پیام‌رسان به سوالات کاربران پاسخ می‌دهند یا خزنده‌های وب که برای جمع‌آوری اطلاعات از اینترنت استفاده می‌شوند.

تعریف بات

بات‌ها (Bots) برنامه‌های نرم‌افزاری هستند که به طور خودکار و بدون دخالت مستقیم انسان به انجام وظایف مشخصی در اینترنت می‌پردازند. این وظایف می‌تواند شامل جمع‌آوری داده‌ها، تعامل با کاربران، یا انجام فعالیت‌های تکراری باشد. بات‌ها می‌توانند در قالب‌های مختلفی مانند ربات‌های جستجوگر، ربات‌های چت، یا ربات‌های اسپم ظاهر شوند و بسته به اهداف و نحوه استفاده‌، به صورت مثبت یا منفی عمل کنند.

به طور کاملا ساده بات به برنامه ای گفته می شود می شود که برای انجام وظایف خاصی برنامه ریزی شده است. بات‌ها می‌توانند به تنهایی اجرا شوند، بدون اینکه نیازی به راه‌اندازی شخصی داشته باشند، دستورالعمل‌هایی را که به آن ها داده شده است را دنبال کنند. بسیاری از بات‌ها برای انجام کارهایی طراحی شده‌اند که معمولاً انسان‌ها انجام می‌دهند، مانند کارهای تکراری، که آن ها را بسیار سریع‌ تر از یک انسان انجام می‌دهند. بنابراین، با توجه به این معنی بات، همه بات ها بد نیستند.

با این حال، بسیاری از بات‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که به ضرر افراد، رایانه‌ها یا شبکه‌ها به کاربران خود آسیب برسانند یا به آن‌ها سود ببرند. بات‌ها را می‌توان در گروه‌های مختلفی سازماندهی کرد، همانطور که در بات‌نت وجود دارد. با یک بات نت، بیش از یک بات اینترنتی برای انجام یک حمله کار می کند.

تفاوت ربات و بات

ربات ها و بات ها دو فناوری کاملا متفاوت هستند که در کاربرد های متفاوت از یکدیگر متمایز می شوند. هردو بر اساس کاری که انجام می دهند، از هم جدا می شوند. بات ها می توانند در زمینه های مختلفی از جمله بات های گفتگو، بات های جستجو و بات های خدماتی فعالیت داشته باشند. ربات ها قادر انجام کار های فیزیکی هستند و میتوانند فظایف فیزیکی انجام دهند.

انواع مختلف بات

همانطور که گفتیم بات‌ها (Bots) برنامه‌های خودکاری هستند که برای انجام وظایف خاص طراحی شده‌اند. از جمله انواع مختلف بات‌ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

چت بات (Chatbots)  

چت بات ها از یکی از چندین روش برای کار استفاده می کنند. یک چت بات مبتنی بر قانون با دادن اعلان های از پیش تعریف شده برای انتخاب فرد، با یک فرد تعامل می کند. یک چت بان دارای تفکر مستقل برای یادگیری از یادگیری ماشینی استفاده می کند و ورودی ها کنترل می کند تا داده ها و اطلاعات به دست آمده یا لیست کند

بات های عنکبوتی (Spider bots)

یک بات عنکبوتی که به عنوان خزنده وب نیز شناخته می شود، توسط یک موتور جستجو مانند بینگ یا گوگل اجرا می شود. عنکبوت ها برای ایندکس کردن آنچه در داخل وب سایت ها هستند طراحی شده اند تا به موتور جستجو کمک کنند تا هر سایت را به درستی رتبه بندی کند.

بات های اسکریپر (Scraper bots)

یک بات اسکراپر قیمت ها، بررسی محصولات، محتوای انتخاب شده و داده های موجودی را در تلاش برای به دست آوردن ترافیک می گیرد. مشتریان به سایتی متفاوت از سایتی که می‌خواستند هدایت می‌شوند، زیرا بات اسکراپر این نوع داده‌های حیاتی را جمع‌آوری کرده و ترافیک را به مکان اشتباهی می‌کشاند.

بات های اسپم (Spam bots)

بات های اسپم برای پخش هرزنامه طراحی شده اند. آنها اغلب این توانایی را دارند که اطلاعاتی مانند اطلاعات تماس را خراش دهند و از آن برای ایجاد حساب های جعلی استفاده کنند. هرزنامه ها همچنین می توانند حساب های رسانه های اجتماعی را که به سرقت رفته اند اجرا کنند.

بات های رسانه اجتماعی (Social media bots)

بات های رسانه های اجتماعی بر روی پلتفرم های رسانه های اجتماعی اجرا می شوند.

بات دانلود (Download bots)

بات های دانلود برای دانلود بارها و بارها برنامه ها طراحی شده اند و به آنها کمک می کنند تا در نمودارها بالا بروند. هنگامی که در بالای نمودارها قرار گرفت، برنامه توسط کاربران قانونی قابل مشاهده است.

بات های تیکِتینگ (Ticketing bots)

بات‌های فروش بلیت که به آن بات‌های اسکالپینگ نیز گفته می‌شود، بلیط یا موارد دیگری را خریداری می‌کنند که تقاضای بالایی دارند. سپس کاربر بات کالا را با قیمتی متورم می فروشد و سود آسانی به دست می آورد.

چرا از بات ها استفاده می کنیم؟

استفاده بیش از اندازه کاربران از بات ها دلایل متعددی دارد. از جمله این دلایل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آموزش: بات ها در حوضه های آموزشی می توانند با سرعت زیاد اطلاعات بسیار زیادی را به دست آورده و مسائل بسیار پیچیده را به راحتی و به زبان ساده تر و طبیعی در اختیار قرار دهند.
• راه اندازی اهداف شرکتی: بات ها به عنوان یک ابزار مناسب و نوین برای توسعه وب و نرم افزار مورد استفاده قرار می گیرند و برای توسعه دهندگان ابزار موثری است.
• کاهش هزینه ها: بیشتر مدیران اعلام کرده اند که بات ها در اصل به دلیل کاهش هزینه و صرفه جویی مالی مورد استفاده قرار می گیرند.
• تسهیل در خرید آنلاین: راحتی در استفاده، اطلاعات زیاد، کارایی و جذابیت از جمله دلایلی است که مردم برای خرید آنلاین از بات ها استفاده می کنند.

موارد استفاده از بات

بات هارا می توان در زمینه های بسیار متفاوت از جمله تجارت، زمان بندی، خدمات مشتری و هچنین قابلیت جستجو و سرگرمی استفاده کرد. بات ها در هر زمینه ای مزیت های زیاد و متفاوتی را ارائه می دهند. از جمله سایر خدمات بات ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• برنامه های IM، مانند واتساپ و فیس بوک
• برنامه های خبری برای نشان دادن سر فصل های اخبار روز، مانند وال استریت ژورنال
• خدمات برنامه ریزی جلسات و هماهنگی

مزایا و معایب استفاده از بات ها

استفاده بیش از اندازه از بات ها در محیط های مختلف شامل مزایا و معایب خاصی است. در ادامه به مزایا و معایب مهم این فناوری می پردازیم.

مزایا

• افزایش سرعت در انجام کار های روتین
• صرفه جویی در زمان مشتریان
• دسترسی به افراد زیاد
• قابل تنظیم
• بهبود یافتن تجربه کاربری

معایب

• دشواری در تنظیم وظایف مهم و دقیق
• استفاده تخریب آمیز به دست کاربران مخرب
• استفاده برای هرزنامه

پارامترهای تشخیص ترافیک بات در حال ورود به وب سایت

بهتر است بدانید، تشخیص ترافیک بات (Bot Traffic) در حال ورود به وب‌سایت می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. برای شناسایی این ترافیک، می‌توانید از پارامترهای زیر کمک بگیرید:

شناسه‌های مرورگر و خصوصیات HTTP

بات‌ها اغلب از شبیه‌سازهای مرورگر استفاده می‌کنند که ممکن است ویژگی‌های غیرمعمولی داشته باشند. بررسی سرصفحات HTTP، شناسه‌های مرورگر، و سایر مشخصات می‌تواند نشانه‌هایی از بات بودن ترافیک باشد.

روند ترافیک

اگر به طور ناگهانی بدون هیچ دلیل قابل توضیحی در ترافیک شدید، ممکن است مورد حمله یک بات قرار بگیرید. علاوه بر این، اگر ترافیک در زمان‌های عجیب و غریب، مانند زمانی که بازار هدف شما در خواب است، افزایش یابد، این روند ممکن است نشان دهنده یک حمله بات باشد.

نرخ پرش

وقتی نرخ پرش شما واقعاً بالا می‌رود، می‌تواند به این معنی باشد که یک بات از وب‌سایت شما بازدید می‌کند و بلافاصله بدون نگاه کردن به سایر صفحات سایت شما را ترک می‌کند. نرخ پرش ناگهانی بالا، به خصوص اگر وب سایت شما تغییر قابل توجهی نداشته باشد، ممکن است نشانه حمله بات باشد.

الگوهای ترافیک غیرطبیعی

بات‌ها معمولاً الگوهای خاصی از ترافیک را نشان می‌دهند، مانند درخواست‌های مکرر در زمان‌های کوتاه یا مرور صفحات به‌سرعت بالا. تجزیه و تحلیل رفتار ترافیک می‌تواند به شناسایی این الگوها کمک کند.

منابع ترافیک

مراقب ترافیکی باشید که از منطقه ای می آید که یا به آن خدمات نمی دهید یا مشتری ندارید.

عملکرد سرور

گاهی اوقات می توان از حملات بات برای فشار دادن سرورها با هدف آفلاین کردن آنها استفاده کرد. تعداد زیادی درخواست توسط یک بات می تواند موجب شود سرور شما را بیش از حد کار کند و باعث اختلال در عملکرد سایت شما شود؛ به بیان ساده تر مشابه حمله DDoS و DOS عمل کند.

آدرس IP و رنج‌های IP مشکوک

اگر از آدرس‌های پروتکل اینترنت (IP) از مناطق مشکوک ترافیک دریافت می‌کنید، ممکن است با یک حمله بات مواجه شده باشید. اگر آدرس IP از کشورهایی می‌آیند که به آنها خدمات نمی‌دهید یا بعید است که از این کشور مشتریانی داشته باشید، این می‌تواند نشان‌ دهنده راه‌اندازی بات‌ها از آن منطقه باشد.

منابع زبان

زبانی که یک بات استفاده می کند اغلب می تواند آن را از بین ببرد. از آنجایی که یک بات ممکن است به صورت متمرکز برنامه ریزی شده باشد، ممکن است چندین مورد از الگوهای گفتاری یکسانی استفاده کنند. این می تواند نشان دهد که منبع زبان یک برنامه نویس بات منفرد یا یکی از تیمی از برنامه نویسان از همان منطقه است.

تجزیه و تحلیل فعالیت کاربر

بات‌ها معمولاً فعالیت‌های انسانی را به‌درستی تقلید نمی‌کنند. به‌عنوان مثال، رفتارهایی مانند حرکت موس غیرطبیعی، زمان غیرمعمول برای پر کردن فرم‌ها، یا عدم تعامل با المان‌های صفحه می‌تواند نشانه‌های بات باشد.

استفاده از ترکیبی از این پارامترها و ابزارهای تحلیلی پیشرفته می‌تواند به شناسایی و مدیریت ترافیک بات‌ها در وب‌سایت‌ها کمک کند.

اقدامات کاهش اولیه برای توقف ترافیک بات

برای کاهش و متوقف کردن ترافیک بات‌های مزاحم در وب‌سایت، می‌توان از اقدامات اولیه زیر استفاده کرد:

CAPTCHA را اضافه کنید

با استفاده از کپچا، کاربر باید کاری را انجام دهد که برای یک بات بسیار دشوار است، مانند خواندن متن یا نشان دادن محل قرارگیری انواع خاصی از اشیاء. این می تواند از حمله انواع مختلف بات ها به سایت شما جلوگیری کند.

فیلتر کردن IPها

شناسایی و مسدود کردن آدرس‌های IP مشکوک یا شناخته‌شده که اغلب توسط بات‌ها استفاده می‌شود، می‌تواند کمک‌کننده باشد. این کار می‌تواند با استفاده از لیست‌های سیاه (blacklists) یا تنظیمات فایروال انجام شود.

قرار دادن بات ها

می توانید از robots.txt استفاده کنید که برای جلوگیری از خزیدن بات ها در وب سایت شما طراحی شده است. همچنین ممکن است بخواهید تنظیمات را طوری تنظیم کنید که سرویس‌های قانونی مانند Google Ads را از جمع‌آوری داده‌های لازم که ممکن است به بازاریابی شما کمک کند، جلوگیری نکند.

یک هشدار جاوا اسکریپت تنظیم کنید

می توانید جاوا اسکریپت را برای ارسال هشدار در صورت وجود فعالیت بات تنظیم کنید. هنگامی که جاوا اسکریپت تعبیه شده در سایت شما، یک بات را شناسایی می کند، می تواند به شما سیگنال نفوذ دهد.

محدود کردن نرخ درخواست‌ها (Rate Limiting)

با تنظیم محدودیت‌هایی برای تعداد درخواست‌هایی که یک آدرس IP می‌تواند در مدت زمان مشخص ارسال کند، می‌توان از حملات بات‌های انبوه جلوگیری کرد. این کار می‌تواند بار سرور را کاهش دهد و دسترسی بات‌ها را محدود کند.

تجزیه و تحلیل رفتار و نظارت

پیاده‌سازی ابزارهای تجزیه و تحلیل برای شناسایی الگوهای ترافیک غیرعادی و رفتارهای مشکوک می‌تواند به شناسایی بات‌ها کمک کند. نظارت مداوم بر ترافیک و رفتار کاربران به شناسایی و برخورد با بات‌های جدید نیز کمک می‌کند.

با بکارگیری این موارد، می‌توانید به طور مؤثر از ورود و تأثیرات منفی بات‌ها بر وب‌سایت‌ها جلوگیری کنید.

فعالیت بات مخرب چیست؟

هرگونه اقدام خودکار توسط یک بات که اهداف مالک وب سایت، شرایط خدمات سایت یا قوانین Robots.txt سایت را برای رفتار بات نقض کند، می تواند مخرب تلقی شود. بات هایی که برای انجام حملات سایبری مانند سرقت هویت یا تصاحب حساب کاربری تلاش می کنند نیز بات های “بد” هستند. در حالی که برخی از این فعالیت ها غیرقانونی هستند، بات ها مجبور نیستند هیچ قانونی را زیر پا بگذارند تا مخرب تلقی شوند.

علاوه بر این، ترافیک بیش از حد بات می تواند منابع سرور وب را تحت الشعاع قرار دهد و خدمات را برای کاربران انسانی قانونی که سعی در استفاده از یک وب سایت یا یک برنامه کاربردی دارند کند یا متوقف کند. گاهی اوقات این عمدی است و به شکل یک حمله DoS یا DDoS است.

چگونه شرکت ها می توانند فعالیت بات های مخرب را متوقف کنند؟

راه‌حل‌های مدیریت بات می‌توانند فعالیت‌های مضر بات را از فعالیت کاربر و فعالیت مفید بات از طریق یادگیری ماشینی مرتب کنند. مدیریت بات Cloudflare بدون تأثیر بر تجربه کاربر یا مسدود کردن بات‌های خوب، رفتارهای مخرب را متوقف می‌کند. راه‌حل‌های مدیریت بات باید بتوانند بات‌های مخرب را بر اساس تحلیل رفتاری که ناهنجاری‌ها را شناسایی می‌کند، شناسایی و مسدود کنند و همچنان به بات‌های مفید اجازه دسترسی به ویژگی‌های وب را بدهند.

تفاوت بین بات های خوب و بات های بد

بات خوب و بد چیست؟ بات های خوب توسط سازمان های قانونی برای خودکارسازی وظایف قانونی و خیرخواهانه استفاده می شوند. بات‌های بد بات‌هایی هستند که با هدف خودکارسازی وظایف غیرقانونی یا فریبنده توسعه یافته‌اند.

به عنوان مثال، موتورهای جستجو از بات های خوب برای بررسی خودکار محتوای صفحات وب استفاده می کنند. از سوی دیگر، هکرها می توانند از یک سری بات های سازماندهی شده در یک بات نت برای راه اندازی یک حمله DDoS استفاده کنند، که در آن هر بات درخواست های نادرستی را به یک وب سرور ارسال می کند تا آن را تحت الشعاع قرار دهد و عملیات را مختل کند.

سخن پایانی

و در پایان بهتر است بدانید FortiWeb و FortiGate هر دو ابزارهای قدرتمندی از Fortinet هستند که برای تقویت امنیت شبکه و وب‌سایت‌ها طراحی شده‌اند. FortiWeb، به عنوان یک فایروال وب اپلیکیشن (WAF)، حفاظت تخصصی در برابر  حملات SQL Injection و XSS ارائه می‌دهد. در عین حال، FortiGate به عنوان یک فایروال شبکه جامع، از شبکه در برابر تهدیدات مختلف و ترافیک مخرب محافظت می‌کند. استفاده هم‌زمان از این دو ابزار، امنیت کلی سیستم‌ها و اپلیکیشن‌های سازمانی را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.